به گزارش روشنای راه؛
فضاهای سبز به عنوان ریه های تنفسی فضای شهرها نقش مهمی را در حیات محیط زیست، تعادل بخشی متابولیسم نظام شهری، کاهش آلودگی های هوا، افزایش سطح سلامت روانی و بهبود کیفیت زندگی شهروندان ایفا می کنند. رشد سریع شهرنشینی و به دنبال آن افزایش جمعیت و روند رو به رشد دست ساخته های متنوع بشر باعث محدود شدن فضای سبز و تخریب بسیاری از باغ ها شده است.
یکی از شهرهایی که در گذشتهای نه چندان دور بهواسطه آب و هوای مناسب و وجود منابع آبی همچون رودخانه کرج، هنگامی که اسمی از آن آورده میشد، نقش باغهای زیبا و سرسبز به همراه درختان کهنسال و آب و هوای خوش در ذهن مخاطبان مجسم میشد، کرج بود. شهری که زمانی اقامتگاه و استراحتگاه ییلاقی پایتخت نشینان محسوب میشد. اما طی 30 سال اخیر به دلیل مهاجرتهای بیرویه و بارگذاری زندگی صنعتی و شهری باعث شده است تا چهره سبز شهر رفتهرفته به خاکستری تبدیل شود. کرج باغشهر دیروز، امروزه رو به مسیری در حرکت است که جای درختهای بی رمق و اندک باغهای باقیماندهاش را ساختمانها و آپارتمانهای بلند میگیرد.
در نواحی مختلف استان البرز همانند حصارک و کلاک با باغهایی روبهرو میشویم که جای خود را به قلیانسراها دادهاند. همچنین مناطق دیگری همچون سهرابیه، اسلامآباد، آقتپه با فقر فضای سبز مواجه هستند و بسیاری دیگر از نواحی استان مانند فردیس و کیانمهر و ... با مسئله عدم تناسب جمعیت و فضای سبز درگیر هستند. طبق آمار بهدست آمده در حال حاضر در شهر کرج، مناطق یک، هشت و دوازده شهری جزو مناطق برخوردار از فضای سبز شهری هستند و مناطق دو، هفت و نه شهری جزو مناطق کم برخوردار از فضای سبز هستند.
پیمان بضاعتیپور، رئیس سازمان سیما و منظر و فضای سبز شهرداری کرج، در پاسخ به این سوال که چرا در برخی مناطق فضای سبز بیشتر و در برخی مناطق پایین است، میگوید: برخورداری از فضای سبز مناسب حق تمامی شهروندان است و مدیریت شهری در توزیع این سرانه هیچ تبعیضی بین ساکنان مناطق مختلف قائل نمیشود. ولی در این فرآیند محدویتهای موجود را نمیتوان نادیده گرفت. کمبود فضای سبز در مناطق کم برخوردار به این دلیل است که بیشتر بافت این مناطق، مسکونی بوده و فضای خالی به ندرت پیدا میشود. همچنین ساختوساز غیر مجاز مسیر توسعه فضای سبز را دشوار میکند.
توسعه کمربند سبز کرج، بازگشت به هویت باغشهری
کمربند سبز یکی از راهکارهای جلوگیری از ورود گرد و غبار به شهر است که در حاشیه شهرها با استفاده از پوشش گونههای گیاهی سازگار، ماندگار و مناسب با شرایط اقلیمی هر شهر شکل میگیرد. در این کمربندهای سبز انواع مجموعههای فضای سبز تفریحی، ورزشی و گردشگری ایجاد میشود.
طی چند سال اخیر مدیریت شهری کرج در احیا و توسعه فضای سبز عملکرد مناسبی داشته و طرحهای مختلفی را اجرا کرده است که کمربند سبز یکی از آنهاست. پروژه کمربند سبز که از اواخر سال 1392 به همت مدیریت شهرداری کرج کلید خورد، مسیر قسمتهای شمالی کرج واقع در کوههای عظیمیه، همچنین محدوه شمالی مناطق 6 و 7 کرج را دربرمیگیرد. در حال حاضر کرج دو هزار و 200 هکتار کمربند سبز دارد که در ارتفاعات بیجی، کلاک، باغستان، چنارک، کوه نور، تپههای اسلامآباد و منطقه حصار گستره شده است. طبق گفته رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری کرج، با پیگیری و رایزنیهای انجام شده 300 هکتار دیگر به کمربند سبز کرج اضافه خواهد شد.
پیمان بضاعتیپور با تاکید بر این که ایجاد باند سبز کرج، نقش بهسزایی در گسترش سرانه محیط سبز داشته، اظهار میکند: با بهرهبرداری از این کمربند سبز، سرانه محیط سبز هر شهروند کرجی از شش و نیم متر به 22 متر گسترش یافته و در تلاش هستیم تا انتهای شورای پنجم این سرانه را به بیش از 30 متر برای هر نفر برسد.
وی با اشاره به این که توسعه کمربند سبز به کاهش ریزگردهای استان کمک میکند، ادامه میدهد: خشک شدن تالاب نظرآباد، جبهه جنوبی شهر را با خطر هجوم ریزگردها مواجه ساخته است، به همین دلیل باید زودتر طرح توسعه کمربند سبز در مسیرهای مطرح شده را به انجام برسانیم.
علیاصغر کمالیزاده شهردار کرج نیز با تاکید بر توسعه و افزایش سرانه فضای سبز کرج به سابقه باغشهری این کلانشهر در گذشته اشاره کرد و گفت: احیای فضای سبز و توسعه کمربند سبز شهری کرج به صورتی که فاصله کرج امروز با باغشهر دوران گذشته را کم کند، بسیار مهم و ضروری است.
با توجه به تحقیقات صورت گرفته اینطور استنباط میشود که ایجاد و توسعه کمربند سبز شهری میتواند در کنترل آلودگیهای هوا و جبران کمبود فضای سبز موثر واقع شود و از طرفی با استفادههای بهینه از آن این قابلیت را دارد که به فضایی برای توسعه اجتماعی- اقتصادی جوامع محلی و جذب گردشگر تبدیل شود و منبع جدیدی از درآمد باشد.
تلاش برای احیای باغ سیب
باغ سیب کرج که از گنجینههای ژنتیکی - گیاهی و یکی از بزرگترین سرمایههای زیست محیطی و از جاذبههای گردشگری این شهر است، به دوره پهلوی باز میگردد و جزئی از محوطه تاریخی کاخ مروارید در مهرشهر بهشمار میآید. این باغ که به باغ سیب شمس یا باغ مهرشهر مشهور است، دارای 340 هکتار مساحت است. این باغ سالها در اختیار بنیاد مستضعفان بود. اما اسفند ماه سال 1395 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. قطع هزاران اصله درخت این باغ در سالهای نه چندان دور تا تلاش برای خروجش از فهرست آثار ملی حاشیههایی بود که طی سالهای اخیر تهدید باغ را به همراه داشت.
رحیم خستو، سخنگوی شورای شهر کرج، با تاکید بر این که احیای باغ طی سالهای گذشته مورد غفلت واقع شده است، گفت: طی چهار سال اخیر روند احیای باغ سیب کرج جدی گرفته شده و احیای 272 هکتار آن آغاز شده است. طبق آمار ارائه شده از سوی اداره نظارت، حفظ و نگهداری فضای سبز شهرداری کرج 43 هکتار از باغ در بازه زمانی سالهای 94 تا 95 احیا شده است و 34 هکتار دیگر باغ نیز در سالهای 95 و 96 احیا شده است.
عضو شورای شهر کرج با اشاره به این که 88 هکتار دیگر باغ از سال گذشته تا کنون احیا شده است، گفت: در این بازه زمانی درختان سیب، گردو، به، انگور و گلابی مورد رسیدگی واقع شده و اقدامات لازم برای احیا انجام شده است.
همچنین محمد سعیدیکیا، رئیس بنیاد مستضعفان در مورد آخرین وضعیت باغ سیب کرج اظهار داشت: باغ سیب کرج در حال حاضر در شرایط بسیار خوبی قرار دارد. سیستم آبیاری قطرهای در این باغ اجرا شده است و در سطح باغ در حال کار است. رئیس بنیاد مستضعان با بیان اینکه این باغ در حال حاضر هیچ مشکلی ندارد، بیان کرد: درختهای 50 ساله باغ سیب واکاری شده و به جای آنها درختهای جدید کاشته شده است.
حفظ گنجینه تاریخی باغ سیب مهرشهر کرج بهعنوان یکی از نمادهای فضای سبز علاوه بر کاهش آلودگی هوای شهرستان کرج و افزایش سرانه فضای سبز این شهرستان توجیه اقتصادی نیز دارد.
توجه به فضای سبز کرج یک ضرورت است
فضای سبز بهعنوان جز ضروری و لاینفک پیکره شهرها در عملکرد آنها نقش اساسی دارد و کمبود آن میتواند اختلالات جدی در حیات شهرها به وجود آورد. از طرفی محیط زیست و حق استفاده از آن متعلق به تمام نسلها و به ویژه نسل آینده میباشد.
مسئله توجه به فضای سبز شهری کرج تا جایی ضرورت دارد که در صورت عدم توجه به آن تبدیل به بحرانی میشود که عواقب آن صدمات جبرانناپذیری را بر چرخه محیط زیست و سلامتی افراد جامعه این کلانشهر وارد خواهد آورد. عدم تناسب استانداردهای فضای سبز عمومی با جمعیت شهر کرج و تخریب بخش عمدهای از باغها و محیطهای سبز به بهانه ساخت و ساز، محیط زیست کرج را با چالش جدی روبهرو ساخته است. بنابراین برای حفظ و نگهداری سیما و منظر فضای سبز و درختان شهر کرج و جبران کمبود سرانه فضای سبز، تدوین چشماندازها و برنامهریزیهای میان مدت و بلند مدت توسط شهرداریها و مسئولین امر ضروری میباشد. اجرای برنامههایی نظیر پویش کاشت درخت، ایجاد پارکهای منطقهای و محلی، برگزاری دورههای آموزشی همگانی حفاظت از محیط زیست و ترغیب مشارکتهای مردمی در زمینه بهسازی فضای سبز، برگزاری نمایشگاههای گل و گیاه و بسیاری از راهکارهای مفید دیگر میتواند زمینهای را برای حفاظت از فضای سبز شهری و احیای هویت باغشهری شهرستان کرج فراهم آورد.
